تبلیغات تلویزیونی اخلاق غیر اسلامی را رواج می‌دهند/ تأثیرات منفی بر کودکان

لنجانا به نقل از خبرگزاری مهر – حجت الاسلام سید محمدحسن مخبر با اشاره به ماهیت تبلیغات و پیام‌های بازرگانی و تاثیری که آنها دارند، به خبرنگار مهر گفت: با تبلیغات می‌توان یک امر غیر واقعی را واقعی جلوه داد و یک نیاز غیرضروری را به نیازی ضروری تبدیل کرد.
وی به تبلیغات پخش شده از تلویزیون اشاره کرد و ادامه داد: ما با اصل تبلیغ مخالف نیستیم اما این اهمیت دارد که تبلیغی که انجام می‌شود، واقعی باشد. در تفکری که هدف توجیه کننده وسیله باشد می‌توان دروغ گفت و با آب و تاب بیشتری به معرفی یک محصول پرداخت و تبلیغ پر رنگی از کالا بسازیم که در فرهنگ اسلامی از این کار با عنوان تدلیس یاد می‌شود. تدلیس یعنی نوعی فریب دادن و آن چیزی است که واقعیت ندارد. البته این با اغراقی که در فرم تبلیغات وجود دارد، تفاوت می‌کند و شامل بیان موضوعات غیر واقعی در کیفیت یک تبلیغ است.
تبلیغات بخل، کینه و دریغ کردن از دیگری را ترویج می‌دهند
این کارشناس امور مذهبی با بیان اینکه تبلیغات قابلیت تغییر در سبک زندگی ما را دارند، بیان کرد: این پیام‌های بازرگانی به تدریج خلقیات ما را جابجا کرده و تغییر می‌دهند. در بعضی از تبلیغات مواردی نشان داده می‌شود که بخل، کینه و دریغ کردن از دیگری را ترویج می‌دهند و اینها خلاف موازین و اصول اخلاق اسلامی است.
وی ادامه داد: همچنین گاهی این تبلیغات در رنگ و لعابی که نشان می‌دهند از سطح زندگی مردم متوسط فاصله می‌گیرند به طوریکه وقتی فرزند من آن را نگاه می‌کند به این فاصله پی می‌برد و می‌بیند که آشپزخانه‌ای که در این تبلیغات نمایش داده می‌شود از منزل ما بزرگتر است. این تصاویر به تدریج ذائقه آدمی را عوض می‌کند و یک مصرف گرایی افراطی و غیر عاقلانه را در جامعه شکل می‌دهد. در واقع افراد به مصرف تعلق خاطر پیدا می‌کنند بدون اینکه زیرساخت‌های اجتماعی آن فراهم شده باشد و یا کالای مورد نظر به راحتی در دسترس قرار بگیرد.
تبلیغات جذاب با اتفاقات بد برای کودکان
حجت الاسلام مخبر با اشاره به اینکه بسیاری از مخاطبان این تبلیغات کودکان هستند، یادآور شد: این تبلیغات جذابیت‌هایی دارند از قبیل اینکه کوتاه، متنوع و ریتمیک هستند درحالیکه در همین تبلیغات کوتاه اتفاقات بدی می‌افتد و شخصیت کودکان را به گونه‌ای شکل می‌دهد که با هویت فرهنگی، دینی و حتی ملی ما متفاوت است.
این پژوهشگر علوم اجتماعی با اشاره به تبلیغات و پیام‌های بازرگانی که گاهی تقلید و کپی صد در صدی از تبلیغات غریب هستند، افزود: تنها در این تبلیغات پوشش برای زن‌ها رعایت می‌شود و بعد همان تبلیغ غربی را عینا پخش می‌کنند. اما فرهنگ این تبلیغات چقدر با فرهنگ ما سازگار است؟ در سبک زندگی غربی نکات مثبتی هم وجود دارد اما نکته اینجاست که المان های تبلیغاتی آنها با سبک زندگیشان سازگاری دارند.
وی ادامه داد: من تبلیغات بسیاری از کشورهای خارجی را دیده‌ام. اکثر آنها با فرهنگ خود سازگار هستند. به طور مثال من چندی پیش در ژاپن بودم، تبلیغات تلویزیونی که پخش می‌شد با توجه به فرهنگ خود آنها بود و حتی اگر یک محصول غربی تبلیغ می‌شد کاملا در المان‌ها و سبک زندگی ژاپنی قرار می‌گرفت. نه اینکه بگویم به طور مطلق در این مسیر بود اما نشان می‌داد که تفکر و مدیریت مناسبی در پس تبلیغات وجود دارد.
تبلیغات فرهنگ قناعت را زیر سوال می‌برد
حجت الاسلام مخبر با اشاره به فرهنگ قناعت بعنوان یکی از المان‌های فرهنگ اسلامی تأکید کرد: در فرهنگ اسلامی قناعت یعنی شما به آنچه عزت نفس‌تان را حفظ می‌کند، راضی باشید در حالیکه تبلیغات فعلی این قناعت را زیر سوال می‌برند. به طور مثال پدری که بیش از 40 هزار تومان نمی‌تواند برای خرید کفش همسر و فرزند خود هزینه کند به خاطر فشارهای اجتماعی و مطالبات خانواده‌اش مجبور است خود را دچار قرض کند.
این کارشناس مذهبی با اشاره به پیامد استقراض و سایر پیامدهای فرهنگی این امر، گفت: در چنین شرایطی افراد دچار نوعی نارضایتی خواهند شد و فرد به خاطر اینکه تحت احاطه مطالبات جهش یافته خانواده‌اش می‌شود، حاضر به بدهکاری می‌شود در صورتیکه در حالت عادی حاضر به چنین کاری نیست اما حالا چون مقروض شده باید قیدهای دیگری را هم کنار بگذارد.
پیامدهایی که تبلیغات برای جامعه بوجود می‌آورد
وی متذکر شد: از طرف دیگر با خرید بسیاری از این کالاها طبقه اجتماعی رشد پیدا نمی‌کند بلکه تنها به نوعی دگرگونی وسایل زندگی پیش خواهد آمد و گاهی این تفاوت در سطح فرهنگی و مطالبات اجتماعی منجر به بروز مشکلاتی همچون منازعات خانوادگی، بداخلاقی‌های برونی و تظاهرهای اجتماعی خواهد شد. خانواده برای آنکه عقب افتادگی خود را جبران کند و یا سطح متوسط خود را بالاتر نشان دهد شروع می‌کند به بازیگری کردن و این خود احساس سرخوردگی را پیش می‌آورد.
حجت الاسلام مخبر در توصیه خود به صاحبان تبلیغات تأکید کرد: باید در فرم تبلیغات استانداردهای سطح زندگی اقتصادی و توانمندی‌های مردم را در نظر گرفت. همچنین در بسیاری از تبلیغات مرزهای عرفی و اجتماعی نقش‌های زنان و مردان جابه جا شده است که تلویزیون باید به این موارد توجه کند.
شورای تخصصی نظارت بر تبلیغات تشکیل شود
وی با بیان اینکه تلویزیون باید کارشناسانی را در این زمینه به کار بگیرد، افزود: البته این بدان معنا نیست که تصور کنیم باید دایره را تنگ کنیم. همانقدر که تساهل‌های بیجا در ساخت تبلیغات مضر است از تنگ نظری‌های افراطی هم در حوزه مسایل فرهنگی و دینی و اجتماعی باید دوری کرد.
این پژوهشگر در پایان بیان کرد: با این حال باید منشوری آماده شود تا تبلیغ از همان ابتدا که ساخته می‌شود تا زمانیکه به پخش می‌رسد زیر نظر این منشور و تحت نظارت باشد. یک شورای تخصصی متشکل از سازندگان تبلیغ، جامعه شناس، روانشناس، کارشناس مذهبی و همه افراد مرتبط با حوزه فرهنگ باید باشد. اگر تبلیغات خارجی تاثیر زیادی دارد محصول همین دقت نظر و رویکرد کسانی است که از ابتدا تا انتهای پخش اصول خود را در نظر گرفته‌اند در اینجا هم ما باید به اصول خود توجه کنیم و اثر این تبلیغات را بشناسیم.