به گزارش لنجانا، یک سال از فاجعه منا که در آن ۷ هزار زائر از کشورهای مختلف به شهادت رسیدند، می گذرد.
در این مدت عربستان سعودی هرگز عدد ۷ هزار نفر را برای تعداد شهدا نپذیرفته و تنها جان باختن ۷۰۰ زائر را قبول کرده است. آنها یکبار اسامی حدود ۷ هزار نفر از جان باختگان را به صورت رسمی منتشر و سپس آن را تکذیب کردند.
همه این اتفاقات از صبح روز دوم مهر تا ظهر همان روز اتفاق افتاد. حادثه ای که موجب شد جان باختگان پشت به پشت روی هم انباشته شوند و عده ای زیر همین اجساد جان دهند.
منابع خبری صحبت از جان باختن ۷ هزار زائر در این حادثه می‌کنند، آماری که هیچگاه از سوی دولت سعودی تأیید نشد و آل سعود تنها قبول کردند که ۷۶۹ نفر در منا جان باخته‌اند. اما این آمار با آنچه شاهدان عینی، زمین تا آسمان فاصله دارد.
کسانیکه از مهلکه جان به در برده اند می‌گویند که تا چشم کار می‌کرد جنازه بود که روی هم ریخته بودند. آنها حتی صدای شکسته شدن قفسه‌های سینه سایر زائرین زیر دست و پای دیگران را شنیده بودند، صدایی که هنوز هم در گوش آنها زمزمه می‌شود.
*۴۶۵ زائر ایرانی شهید الی الله
آمارهای ضد و نقیض هنوز ادامه دارند و عربستان بعد از گذشت یک سال و در آستانه عید قربان هنوز حاضر نشده است که تعداد دقیق جان باختگان را اعلام کند. معاون وزیر بهداشت عربستان، حمد بن محمد الضویلع، طی خبری در پایگاه رسمی وزارت بهداشت عربستان مجموع آمار کشته شدگان این حادثه را در همان ساعات اولیه بر اساس عکس‌های دریافت شده از جانباختگان فاجعه، ۴۱۷۳ نفر ذکر کرده بود.
اما این خبر خیلی زود از خروجی وبگاه وزارت بهداشت آل سعود برداشته شد تا ابهامات همچنان باقی بماند. اما آنچه مسلم است این است که جان باختن ۴۶۵ تن از زائران ایرانی به تأیید مقامات هر ۲ کشور رسید و بجز پیکر ۴۲ نفر که در بقیع آرام گرفتند، مابقی به وطن بازگردانده شدند.
*رمی جمرات و تکرار بی تدبیری آل سعود
نکته قابل توجه در مورد فاجعه منا این است که فاجعه سال ۹۴، اولین و تنهاترین فاجعه رخ داده در حج نبوده است. این حادثه در تاریخ بارها تکرار شده است اما تکرار هر بار فاجعه منا نتوانسته تاکنون مقامات سعودی را وادار به اتخاذ تدبیری جهت حفظ و تأمین امنیت جانی حجاج کند.
واقعهٔ سال ۱۹۹۰ دیگر حادثه حج با بیش از هزار کشته بود که در آن ۱۴۲۶ زائر جان باختند. رویداد سال ۱۹۹۰ هم در مسیر رمی جمرات اتفاق افتاد. رمی جمرات چندین بار دیگر نیز چند صد کشته به‌جا گذاشته‌است؛ از جمله، در سال ۲۰۰۶ میلادی، بیش از ۳۶۰ نفر از حجاج بر اثر ازدحام جمعیت هنگام اجرای مراسم رمی جمرات کشته شدند.
بی تدبیری های آل سعود همچنان ادامه دارد و آنها امسال نیز برای مراسم حج، هیچ برنامه ویژه ای جهت جلوگیری از تکرار فاجعه سال گذشته ندارند. همین بی برنامگی‌ها و عدم تلاش برای حرمت دادن به جان انسان‌ها یکی از دلایلی بود که حج امسال برای ایرانی‌ها برگزار نشد.
در این روزها که دولت آل سعود حاضر به قبول حرف حق نیست و تلاشی هم برای حفظ جان زائران نمی‌کند، در جریان عمره قبل از موسم حج واجب، به دلیل ازدحام جمعیت در مقابل هتل «دار التوحید» واقع در اطراف مسجد الحرام ۱۸ تن زیر دست و پا له شدند.
رسانه های روز بعد از این حادثه نیز گزارش دادند که بر اثر واژگون شدن اتوبوس حامل حجاج در عربستان ده ها نفر از عمره گزاران کشته و زخمی شدند. در این حادثه ۱۳ نفر کشته و ۳۶ نفر دیگر زخمی شدند.
*مشکلی به نام شناسایی پیکر شهدا
بعد از وقوع فاجعه منا، انها که زنده مانده بودند به بیمارستان‌های مختلف در شهرهای اطراف فرستاده شدند. این افراد فاقد هرگونه مدرک شناسایی بودند و تنها بنا بر خود اظهاری بود که می‌شد ملیت زائران را تشخیص داد. تعدادی از این افراد را کسانی تشکیل می‌دادند که در کما به سر می‌بردند و توان سخن گفتن نداشتند.
آن طور که رئیس سازمان حج و زیارت می‌گوید، فاجعه دوم در بیمارستان‌های سعودی رخ داد، عدم رسیدگی و آشفتگی نیروهای امدادی عربستان در انتقال مصدومان به بیمارستان و رها کردن آنها در کف راهروهای بیمارستان برای ۲ روز پیاپی فاجعه را تشدید کرد.
بنابراین در اولین اقدام تیمی از مرکز پزشکی هلال احمر مأموریت یافت تا بیمارستان‌ها را اتاق به اتاق به دنبال زائران ایرانی بگردد. مأموریت بعدی شناسایی پیکر شهدا بود که این کار بسیار دشوار بود چرا که به گفته مسئولان سازمان حج، سعودی ها پیکر شهدا را در کانتینرها روی هم ریخته بودند و چند روزی آنها را زیر آفتاب نگه داشتند بودند.
اوحدی فاجعه سوم را در خصوص نحوه نگهدای اجساد می‌داند جایی که رفتار غلط و دور از انسانیت مسئولان سعودی ها موجب شده بود تا در همان روزهای ابتدایی فاجعه منا بدن‌های شهدا در ۲۵ کانتینر قرار داده شوند. تقریبا در هر کانتینر ۲۰۰ پیکر قرار گرفته بودند که این موضوع سبب شد تا خونابه ۳ میلیمتری در کف سردخانه محیصم جاری شود.
او تلخ ترین ساعات حج ۹۴ را حضور در سردخانه ها توصیف کرد و گفت: روزهای بسیار سرد و تلخی را در سردخانه‌های عربستان پشت سر گذراندیم و حتی ۲۰ ساعت در یک روز در بین اجساد شهدا حضور داشتیم.
*خبری از اجرای حکم ۲ پلیس فاسد نیست
رئیس سازمان حج و زیارت به توقف عمره مفرده بر اساس مصوبه هیأت دولت اشاره کرد و گفت: دولت تا زمان محاکمه و اجرای رای آن ۲ پلیس فاسد فرودگاه جده، حج را متوقف کرده است.
وی افزود: آنچه می دانیم این است که هنوز حکم آن ۲ نفر اجرا نشده است، گرچه شفاهاً از وزیر حج عربستان شنیدیم که حکم دادگاه صادر شده اما تا این لحظه به صورت رسمی نه حکم مشخص شده و نه اینکه اجرایی شده است.
اوحدی تأکید کرد: تا زمان مشخص شدن حکم و اجرای آن، برنامه ای برای اعزام عمره مفرده نداریم.
*تفاهمنامه ما با سایر کشورها متفاوت بود
وی در مورد یکی از دلایلی که حج امسال برگزار نشد گفت: سعودی ها امسال با نگاه سیاسی آمدند یک قرارداد تبعیض آمیز مقابل ما قرار دادند. ما قرارداد کشورهای دیگر را هم دیده ایم، قراردادی که به ما پیشنهاد داده بودند متفاوت با قرارداد سایر کشورها بود.
رئیس سازمان حج و زیارت یاداور شد: آنها در تفاهمنامه و قرارداد ما محدودیت هایی را می خواستند اعمال کنند که با کرامت زائر ما مغایرت داشت. در آن قرارداد بندی در خصوص تأمین امنیت زائر ما دیده نشده بود و همچنین فکری هم برای ارائه خدمات کنسولی نشده بود.
وی توضیح داد: مردم نگران امنیت زائران بودند و این خواسته منطقی ما از سعودی ها بود. چراکه زائر ما حق داشت از خدمات کنسولی استفاده کند و عزت و کرامتش حفظ شود. فرض کنید که زائری در جریان حج به هر دلیلی گذرنامه خود رااز دست می داد، آن زمان تکلیف چه بود؟ چگونه باید به وطن باز می گشت؟
اوحدی گفت: ما هم عهد کرده بودیم که هیچ تفاهمنامه ای که در آن عزت و کرامت و تأمین امنیت زائر لحاظ نشده باشد امضا نکنیم و در این مسیر نیز ۲ موضوع باعث دلگرمی ما شد.
*مردم و مراجع مخالف حج بدون حفظ عزت و کرامت زائر بودند
وی در مورد این ۲ موضوع افزود: اول اینکه در ملاقات با مراجع اعظام تقلید همه این عزیزان اعلام کردند که حجی برگزار خواهد شد که عزت، کرامت و امنیت زائر در آن لحاظ شده باشد. برخی مانند آقایان مانند جوادی آملی و مکارم شیرازی به صراحت اعلام کردند که برای مقلدان ایشان استطاعتی برای حج نیست.
رئیس سازمان حج افزود: این مسئله در کنار نظرسنجی که از مردم انجام دادیم و مشخص شد که ۹۰ درصد آنها مخالف برگزاری حج بدون حفظ عزت، کرامت و امنیت زائر ایرانی هستند، به ما کمک کرد که محکم در مقابل تبعیض و نگاه سیاسی آل سعود به حج بایستیم.
وی در عین حال در مورد حج ۹۶ اظهار امیدواری کرد: البته ما امیدواریم به دلیل اینکه حج فریضه واجب است برای مسلمانان و کسی نمیتواند جلوی زائران برای زیارت خانه خدا و ورود به شهر پیامبر را بگیرد، با تغییر رویه آل سعود حج ۹۶ برگزار شود.
*سهمیه حج ما محفوظ است
اوحدی با بیان اینکه مجامع اسلامی هم نگران نوع رفتار ال سعود هستند گفت: تا کی عربستان می تواند بگوید که بیشتر از ۷۰۰ شهید در منا نداشتیم؟ یکی از نگرانی های آنها از حضور زائران ایرانی در حج این بود که مردم ما نسبت به مسائل سال گذشته اطلاعات کافی دارند و می توانند مردم سایر کشورها را آگاه کنند.
وی در مورد حج سال آینده و سهمیه ایران گفت: سهمیه حج را سازمان همکاری کشورهای اسلامی مشخص می کند سهمیه ما وجود دارد هنوز به کسی داده نشده و ما همچنان سهمیه خود را برای سال بعد داریم.
*دیه‌ای که پرداخت نشد
چند روز قبل از فاجعه منا حادثه سقوط جرثقیل در مکه رخ داد و یک دستگاه جرثقیل در محوطهٔ مسجدالحرام سقوط کرد که باعث مرگ ۱۰۷ نفر و جراحت ۲۳۸ نفر شد. در این حادثه نیز ۱۱ زائر ایرانی جان خود را از دست دادند. بعد از این حادثه بود که مقامات سعودی اعلام کردند که دیه جان باختگان پرداخت خواهد شد. دیه ای که تا به امروز خبری از آن نشده است.
در موضوع شهدای منا نیز هنوز خبری از دیه نیست. در این ارتباط دادستان کل کشور، وزارت امور خارجه را مأمور کرده تا بتواند به واسطه کشورهای دیگر، احقاق حق کرده و دیه شهدای منا را از دولت سعودی بگیرد.
حجت الاسلام و المسلمین محمدابراهیم نکونام مشاور دادستان کشور در این ارتباط گفته که عربستان در حوزه‌های حقوقی جزء دادگاه‌های بین المللی نیست و نمی‌توان در دادگاه‌های این کشور طرح دعوی کرد، علاوه بر این سفارت خانه‌ها نیز بسته است و هیچ راه پیگیری سیاسی به صورت مستقیم در عربستان وجود ندارد، لذا بنا شد وزارت امور خارجه راه‌هایی را که می‌توان از طریق کشورهای ثالث این موضوع را پیگیری کرد، به دادستانی کل معرفی کند.
قشقاوی، معاون وزیر امور خارجه نیز با اشاره به فقه حاکم بر عربستان تأکید کرد که دولت این کشور باید دیه جانباختگان را بپردازد.
وی گفت: «به لحاظ فقه حنبلی که بر محاکم داخلی عربستان حاکم است و همچنین به لحاظ فقه جعفری و به نظر بسیاری از فقهای عامه و امامیه، عربستان از لحاظ محتوایی نمیتواند درخصوص فاجعه منا موضوع را نقض کند و این موضوع جزو قتیل الزحام است.» با این وجود همچنان خبری از پرداخت دیه به خانواده شهدای منا نیست.
با عدم به نتیجه رسیدن مذاکرات میان هیأت ایرانی با مقامات سعودی در موضع تأمین امنیت زائران ایران، استفاده از خدمات کنسولی و پیدا نشدن راهکاری برای صدور مستقیم روادید، قرار داد حج ۹۵ میان ایران و عربستان به امضا نرسید تا سعودی‌ها مانع صد عن سبیل الله شوند.
اکنون موسم حج فرا رسیده و زائران کشورهای مختلف در سرزمین وحی گرد هم می‌آیند فریضه حج را به جا بیاورند اما هنوز مشخص نیست که در پس بی تدبیری های آل سعود چه سرنوشتی در انتظار این زائران خواهد بود. اما آنچه مسلم است این است که حج برای زائران ایرانی تا اطلاع ثانوی ممکن نخواهد بود چرا که قطع روابط سیاسی ۲ کشور، حج را تبدیل به فرصتی برای سعودی ها جهت تسویه حساب تبدیل کرده است.
باشگاه خبرنگاران جوان
انتهای پیام/
