به گزارش پایگاه خبری تحلیلی لنجانا، بیش از ۸ سال از زمان اجباری شدن استفاده از کارت‌های سوخت می‌گذرد، کارت‌هایی که از سال ۱۳۸۶ و در پی افزایش مصرف بنزین در راستای سهمیه‌بندی بنزین و جلوگیری از قاچاق آن در کشور ایجاد شد.
در این میان در طی این سال‌ها قیمت نفت و بنزین در کشور با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است به طوری که در ابتدای اجرای این طرح قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌بندی ۱۰۰ تومان بود که درواقع ۱ چهارم قیمت آزاد بود.
به هر حال با گذشت زمان به ترتیب قیمت بنزین سهمیه‌ای به ۴۰۰ و ۷۰۰ تومان و درنهایت از ابتدای آذرماه سال ۹۴ با ابطال باقیمانده سهمیه بنزین‌های ۷۰۰ تومانی، به صورت کامل پرونده بنزین سهمیه‌ای بسته شد.
در این میان با حذف سهمیه‌بندی و تک‌نرخی شدن عملاً در جایگاه‌های سوخت نیز اجباری برای همراه داشتن کارت‌های سوخت شخصی وجود ندارد و با کارت‌های موجود در جایگاه‌ها سوخت‌گیری انجام می‌شود.
از سوی دیگر کاهش قیمت نفت و در ادامه کاهش قیمت بنزین موجب شده است که قیمت بنزین در داخل کشور با قیمت آن در کشورهای همسایه تفاوت چندانی نداشته باشد که همین موضوع میزان قاچاق آن را که در برخی از سال‌ها مانند سال ۸۵ روزانه به ۳ تا ۹ میلیون لیتر می‌رسید را کاهش داده است.
علاوه بر این در کاهش میزان قاچاق سوخت در زمان‌هایی که قیمت داخل کشور با قیمت کشورهای همسایه تفاوت فاحشی داشت، سیستم سهمیه‌بندی و هوشمند سازی تأثیر بسیار زیاد و مستقیمی داشت.
این در حالی است که این روزها وزارت نفت با ادامه استفاده از کارت‌های سوخت مخالف است، نخستین بار این زنگنه وزیر نفت بود که در بهمن‌ماه سال گذشته از احتمال حذف کارت‌های سوخت سخن گفت.
همان زمان بسیاری از کارشناسان ضمن مخالفت با حذف کارت‌های سوخت از مزایای استفاده از کارت‌های سوخت سخن گفتند،
حسین هاشمی معاون سابق ستاد سوخت، یکی از افرادی است که با حذف کارت‌های هوشمند سوخت، مخالف است، وی دراین‌باره می‌گوید: با حذف نظام کارتی و حذف ۱۹ میلیون کارت سوخت عملاً زیرساخت این طرح ملی نابود می‌شود. در یک سال گذشته علی‌رغم افزایش قیمت شاهد افزایش مصرف بوده‌ایم و این نشان می‌دهد نظام سهمیه‌بندی در کنترل مصرف و ایجاد فرهنگ درست مصرف کردن نقش مهمی ایفا کرده است.
بعد از کارشناسان، بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طیف دوم مخالفان حذف کارت‌های سوخت را تشکیل می‌دهند، در این میان احمد توکلی نماینده مردم تهران در مجلس با ارسال نامه‌ای به جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور از ضرورت باقی ماندن کارت‌های سوخت سخن گفته است.
وی در بخشی از نامه خود با اشاره به فواید بهره‌مندی از کارت‌های سوخت، آورده است: چنین ادعا می‌شود که با تک‌نرخی شدن بنزین کارت سوخت فایده‌ای ندارد، فقط هزینه سالانه‌ای در حدود ۲۰ میلیارد تومان روی دست دولت می‌گذارد. در رد این دعوی نکات زیر درخور توجه است:
۱٫ دسته‌بندی متقاضیان در بازار هر کالای همگنی که شمارنده داشته باشد، بدون آن‌که هزینه قابل‌اعتنایی ایجاد کند، مقدور است. این دسته‌بندی اعمال سیاست‌های مختلفی را میسر می‌سازد.
۲٫ ممکن است در وضعیتی مانند امروز، سیاست اقتصادی – اجتماعی دولت اقتضاء کند که در تعیین قیمت بنزین همه هزینه تمام‌شده را لحاظ نکند؛ در این وضعیت که اختلاف قیمت در داخل و کشورهای همسایه بزرگ است، قاچاق باصرفه خواهد شد. کارت هوشمند خودرو مانع این کار ضد کارایی و ضد عدالت می‌شود. این خطر در قیمت فعلی وجود دارد چه رسد به وقتی‌که قیمت نفت خام افزایش یابد.
۳٫ ممکن است در وضعیت بحرانی (فجایع طبیعی، جنگ، تحریم و رکود شدید جهانی) دولت ناچار از مهار شرایط گردد. باز همین کارت هوشمند خودرو بکار می‌آید.
۴٫ دولت برای مقاصد مختلف مانند سیاست‌های گردشگری، تخمین تابع تقاضای سفر (مؤثر در تصمیمات فرهنگی، راه‌سازی، ترافیکی…)، تعیین هزینه بیمه متناسب با ریسک واقعی، تعیین کرایه خودروهای عمومی (تاکسی، آژانس، وانت‌بار، سرویس مدارس و ادارات) و تعقیب مجرمان محتاج شفافیت اطلاعات خودروها است. کارت هوشمند خودرو شفافیت لازم را فراهم می‌کند.
هرچند که توکلی در نامه خود به موارد دیگری نیز اشاره‌کرده است اما در این بین اهمیت داده‌های آماری به‌دست‌آمده با استفاده از کارت‌های هوشمند، در کنار مدیریت سوخت مصرف در موارد بحرانی و جلوگیری از قاچاق سوخت و حتی آماده بودن زمینه برای بهره‌مندی دوباره از سیستم سهمیه‌بندی مواردی است که استفاده از کارت‌های سوخت را توجیه‌پذیر می‌کند.
با این حال به نظر می‌آید تصمیم زنگنه برای حذف کارت‌های سوخت بسیار جدی است به طوری که امیری خامکانی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی دراین‌باره می‌گوید: وزیر نفت در جلسه این کمیسیون که دیروز برگزار شد، اظهار داشت که کارت‌های سوخت بنزین حذف می‌شود اما استفاده از کارت‌های سوخت گازوئیل ادامه دارد.
موضوع دیگری که احتمال حذف کارت‌های سوخت را افزایش می‌دهد، آغاز اجرایی شدن این طرح در زمان دولت احمدی‌نژاد است، موضوعی که حسین هاشمی معاون سابق ستاد سوخت درباره آن می‌گوید: متأسفانه کارشناسی دقیقی برای حذف نظام سهمیه‌بندی در وزارت نفت انجام‌نشده و بنده بعضاً در جلسات مشاهده می‌کردم وزیر محترم می‌گفت چون فلان ستاد یا طرح به احمدی‌نژاد و دولت قبل برمی‌گردد به اصطلاح مزخرف است، اما این دلیل کافی و صحیحی برای حذف یک طرح ملی محسوب نمی‌شود و برای حذف طرحی که تأثیر بی‌نظیری در کاهش مصرف سوخت و صرفه‌جویی در مصرف انرژی داشته است باید شواهد کارشناسی ارائه شود.
با این حال زنگنه همواره در سخنان خود اجرایی شدن این اقدام را به تصمیم دولت و هیئت‌وزیران موکول کرده است که می‌توان آن را در راستای کاهش مخالفت‌ها علیه اجرای شدن این طرح دانست.
