به گزارش صدای لنجان؛ کارتن‌خوابی و اعتیاد زنان موضوعی است که سال‌ها به نوعی کمتر دیده شده و حالا به عنوان یکی از محورهای تهدید اجتماعی در ایران تبدیل شده است؛ در همین رابطه آمار مختلفی درباره اعتیاد و حتی دو برابر شدن اعتیاد زنان اعلام شده و این موضوع باید جدی گرفته شود.
هشدارها و ابراز نگرانی‌ها در خصوص اعتیاد زنان اگرچه کافی نیست اما می‌تواند مقدمه‌ای برای پیشگیری از افزایش آمار اعتیاد زنان باشد.
کوروش محمدی رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان به بررسی این آسیب‌ها پرداخته که در ادامه می‌خوانید.
فارس: با کارتن‌خوابی شروع می‌کنیم، به نظر شما نقطه آغازین کارتن‌خوابی در جامعه کجاست؟
محمدی: در میان آسیب‌های اجتماعی با پدیده‌ای به نام کارتن‌خوابی در اصفهان مواجه هستیم، کارتن‌خوابی دقیقاً از نقطه‌ای شروع می‌شود که افراد به دامان وابستگی‌ها، اعتیاد و انواعی از ناهنجاری‌های اجتماعی ورود پیدا می‌کنند؛ جاده منتهی به کارتن‌خوابی افراد از همان ابتدای ورود به اعتیاد که هنوز در آغوش گرم خانواده خود قرار دارند، کلید خورده می‌شود.
فارس: دلایل شکل‌گیری پدیده کارت‌خوابی در جامعه را چه می‌دانید؟
محمدی: معتادان به دلیل وابستگی به مواد مخدر و اعتیاد شدید، پس از مدتی که این افراد دیگر کنترلی روی خود نداشته و هیچ اراده‌ای برای ترک یا کنار گذاشتن مواد مخدر ندارند، طبیعتاً اسیر مواد مخدر و وابستگی‌های اعتیاد می‌شوند، به گونه‌ای که تمام حس تعلق خود نسبت به خانواده و جامعه را از دست می‌دهند.
* جبران خماری در قبال توزیع مواد مخدر
وقتی چنین افرادی فاقد حس تعلق می‌شوند، طبیعتاً فاقد حس مسؤولیت‌پذیری اجتماعی خواهند شد و به همین دلیل بسیاری از فرصت‌ها و شرایط مفید و مثبت زندگی خود را هم از دست داده و عملاً به دامان تهدید وارد می‌شوند.
پس از مدتی که چنین شرایطی برای افراد ایجاد می‌شود دیگر کسی حاضر نیست با آنان زندگی کند، حتی خانواده‌های آنان؛ بنابراین وقتی این افراد به این درجه از آسیب می‌رسند، زنجیره ارتباطی میان خود و دیگران را از دست داده و رها می‌شوند، آنان دیگر چاره‌ای ندارند که خیابان‌خواب، خیابان‌گرد و کارتن‌خواب شوند، یا تکدی‌گری می‌کنند و یا از طریق توزیع مواد مخدر، میزان مصرف مورد نیاز خود را برای جبران خماری و حالات آزاردهنده تأمین می‌کنند.
* کارتن‌خوابی محصول نوعی فقر فرهنگی در خانواده‌هاست
فارس: چه کمبودی در خانواده‌ها در افزایش آمار اعتیاد و کارتن‌خوابی مؤثر است؟
محمدی: کارتن‌خوابی محصول نوعی فقر اجتماعی و در کنار آن نوعی فقر فرهنگی در خانواده‌هایی است که با افراد معتاد و آسیب‌دیده مواجه می‌شود؛ به دلیل فقدان تخصص و دانش برخورد با آسیب‌های اجتماعی و اعتیاد در جامعه و خانواده‌ها، عملاً خانواده‌ها برای بازگرداندن فردی که درگیر اعتیاد شدید است، چاره‌ای نداشته و آن را طرد می‌کنند و در نتیجه جامعه با کارتن‌خوابی و خیابان‌گردی مواجه می‌شود.
پس از مدتی که خانواده‌ها از زندگی با معتادان خسته می‌شوند، احساس می‌کنند که وجود آنان برای خانواده یک خسارت است و فرد معتاد را از خانواده خود طرد می‌کنند، بنابراین نه تنها هیچ‌گونه مهارتی توسط خانواده‌ها به آنان برای ترک اعتیاد آموزش داده نمی‌شود، بلکه هیچ حمایتی هم از آنان صورت نمی‌گیرد.
فارس: مراکز ترک اعتیاد سرپایی تاکنون کارایی لازم را داشته است؟
محمدی: مراکز ترک اعتیاد سرپایی هیچ کاربردی برای قشر کارتن‌خواب ندارند چراکه کارتن‌خواب‌ها پولی در اختیار ندارند که به این مراکز بدهند، در نتیجه مراکز ترک اعتیاد سرپایی صرفاً از معتادان دارای خانواده و با گرفتن مبالغی پذیرش دارند؛ به نظرم کارایی مراکز ترک اعتیاد سرپایی بسیار پایین‌تر از آن چیزی است که انتظار می‌رود و عملاً هیچ ارتباطی میان پدیده کارتن‌خوابی و مراکز ترک اعتیاد سرپایی وجود ندارد.
* خیرانی که نسبت به اعتیاد احساس مسؤولیت می‌کنند
فارس: اگر مراکز ترک اعتیاد هم کمکی به کارتن‌خواب‌ها نمی‌کنند، پس ظاهراً هیچ کسی به داد آنان نمی‌رسد؟
محمدی: نه این‌طور نیست، افراد خیری هم هستند که نسبت به جامعه خود احساس مسؤولیت و احساس خطر کرده و در قالب بخش خصوصی خانه‌های گرم و کمپ‌هایی را برای کارتن‌خواب‌ها ایجاد می‌کنند که در بسیاری از موارد همین اقدام در ترک اعتیاد آنان کارساز بوده است.
فارس: این امکان وجود دارد که بتوان پدیده کارتن‌خوابی را با کمک مردم برطرف کرد؟
محمدی: بله اما داستان اعتیاد و مواد مخدر در جامعه ما به کارتن‌خوابی ختم نمی‌شود چراکه مواد مخدر در جامعه ما در واقع به تفکری بازمی‌گردد که منجر به کارتن‌خوابی می‌شود؛ نگرشی میان والدین، خانواده‌ها و نوجوانان وجود دارد که به موجب آن افراد پرخاشگر هستند، دروغ می‌گویند و به راحتی از خطوط قرمز عبور می‌کنند و در نتیجه هیجانات پاسخ‌داده‌نشده افراد تقویت خواهد شد و اعتیاد شکل می‌گیرد.
* تعداد زنان معتاد ایران از آمارهای اعلام‌شده بیشتر است
فارس: در گذشته اعتیاد بیشتر در مردان شکل می‌گرفت اما به تدریج این پدیده شوم به دختران و زنان جامعه هم سرایت کرده، دلیل آن چیست؟
محمدی: قبلاً هم هشدار داده بودیم که اعتیاد دیگر مرز نمی‌شناسد و مرزهای جنسیتی را پشت سر گذاشته است، بنابراین اعتیاد دیگر میان زن و مرد تفاوتی قائل نیست؛ اگر آمارهای رسمی کشور خبر از سهم ۱۰ درصدی زنان در اعتیاد می‌دهد، معتقدم این آمار بسیار بالاتر از آمار اعلام شده است چراکه زنان در پاسخ به پرسشگری پژوهشی آمارگیری بسیار با محدودیت برخورد می‌کنند و همین امر ممکن است در کاهش این آمار تأثیرگذار باشد.
امروز هشداری جدی در رابطه با اعتیاد زنان وجود دارد تا جایی که اعتیاد در بسیاری از زنان به رفتارهای غیر اخلاقی و خارج از عرف کشیده شده است و همین امر بسیاری از این افراد را از حیز انتفاع برای خود، خانواده و جامعه خارج کرده است.
فارس: کارتن‌خوابی در میان زنان هم وجود دارد؟
محمدی: بله؛ قطعاً وقتی اعتیاد در میان زنان رواج پیدا کند به دنبال آن کارتن‌خوابی زنان هم پدید می‌آید و این پدیده زنان را با مافیای مواد مخدر پیوند می‌دهد تا به توزیع‌کنندگان مواد مخدر تبدیل شوند و در قبال این کار مواد مخدر روزانه مورد نیاز خود را تأمین کنند و شب‌ها هم در کارتن بخوابند.
* «ریتلالین» میان دانش‌آموزان دختر دست به دست می‌شود
در حال حاضر دانش‌آموزان و دانشجویان دختر در معرض خطر اعتیاد به مواد مخدر هستند، به طوری که داروهای مواد مخدر دارویی مثل «ریتلالین» به راحتی میان آنان دست به دست می‌شود؛ همچنین زنان مطلقه و زنانی که به هر شکل دچار آسیب اجتماعی شده‌اند نیز در معرض خطر اعتیاد به مواد مخدر هستند.
* زنگ خطر اعتیاد برای زنان به صدا درآمده است
فارس: پس به عقیده شما اعتیاد زنان به عنوان یک هشدار و زنگ خطری جدی برای جامعه محسوب می‌شود، عمدتاً چه بخشی از زنان بیشتر در آستانه اعتیاد قرار می‌گیرند؟
محمدی: اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی همچون زلزله خبر نمی‌دهند، بنابراین خطر اعتیاد همواره برای زنانی که به هر شکل درگیر آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای خلاف عرف هستند، وجود دارد.
زنگ خطر آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد برای زنان به صدا درآمده است، با توجه به این که زنان از حساسیت‌ها و محدودیت‌های خاصی در جامعه برخوردار هستند، بنابراین این خطر برای زنانی که در جامعه با خشونت‌ها و نامهربانی‌ها مواجه می‌شوند، بسیار زیاد است.
انتهای پیام/فارس
