یک چیزهایی است که حل می شود، مثلا ما جنگ داریم، جنگ چیز مهمی نیست، حل می شود … اما مساله دانشگاه یک مساله فوق العاده است که این افرادی که از دانشگاه در می آیند یا مخرب یک کشوری هستند یا سازنده آن کشور هستند و در کشور ما یا رو به اسلام می برند کشور ما را یا منحرفش می کنند» امام خمینی(ره)
زمینه های پیدایش انقلاب فرهنگی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی که منجر به فروپاشی نظام شاهنشاهی گردید، علاوه بر تغییر در بسیاری از ارکان نظام، ضرورت زدودن آثار غیراسلامی در بُعد فرهنگی را نیز ایجاب می‌کرد. فرهنگ حاکم بر نهادهای جامعه مانند نهادهای فراگیری مانند آموزش و پرورش و دانشگاهها، مسأله ساده‌ای نبود که بتوان در کوتاه مدت، تحولات لازم را در آنها بوجود آورد. در چنین شرایطی تغییر اساسی و بنیادین در برنامه‌ها و شیوه‌های تدریس و تربیت و اهداف آن ضروری به نظر می رسید و از سوی عده ای مطرح می گردید. در نتیجه این ضرورت و حساسیت ه انقلاب فرهنگی در دانشگاهها صورت گرفت و برای مدتی تمام دانشگاه‌های کشور تعطیل و به فرمان امام خمینی (س) ستاد انقلاب فرهنگی به منظور ساماندهی امور فرهنگی مدارس و دانشگاهها تشکیل شد، این فرمان در تاریخ ۱۳۵۹/۳/۲۳ صادر گردیده است.
امام خمینی قبل از آن و در فروردین سال ۵۹ بر تصفیه‌ی دانشگاه تاکید کرده و فرموده بودند: “باید انقلاب اسلامی در تمام دانشگاه‌های سراسر ایران به وجود آید تا اساتیدی که در ارتباط با شرق و یا غرب‌اند تصفیه گردند و دانشگاه محیط سالمی شود برای تدریس علوم اسلامی” که این پیام نوروزی امام(ره) در اول فروردین ۱۳۵۹ را می توان نقطه عطفی در تاریخ انقلاب فرهنگی دانست و به دنبال این پیام نوروزی بود که فاز اجرایی انقلاب فرهنگی آغاز شد.
رییس شهربانی وقت چند روز پس از این پیام در بخشنامه‌ای از مسئولان دانشگاهها خواست که از صدور مجوز برگزاری مراسم برای احزاب سیاسی در دانشگاهها خودداری کنند.
پس از این وقایع نوبت به مردم رسید که انقلاب فرهنگی را ادامه دهند. در ۲۱ فروردین ۱۳۵۹ دانشگاه تبریز شاهد تظاهراتی بود که علیه تشکل‌های دانشجویی غیرهم‌سو با جریان غالب انقلاب به وقوع پیوست، ۲۶ همان ماه هاشمی رفسنجانی در تالار اجتماعات دانشکده پزشکی حضور می یابد و برای دانشجویان، مبحثی ایدئولوژیک درباره مبانی فکری اسلامی ارائه می کند اما به ناگاه گروهی از دانشجویان هوادار مجاهدین و کمونیست‌ها به طرح مسائلی در مخالفت با سخنان‌هاشمی‌و انتقاد از انقلاب پرداخته و با سر دادن شعارهایی، جلسه را به تشنج کشیدند. درگیری دانشجویان انجمن اسلامی‌و زد و خورد آنان باعث شکسته شدن درهای تالار سخنرانی شد و هاشمی‌را مجبور کرد که سخنرانی خود را قطع و از تالار اجتماعات خارج شد. دامنه این برخورد تعرض آمیز وسیع بود. نخست روحانیون و مردم تبریز آن را محکوم کردند. حتی بخشی از بازار تبریز در اعتراض به این درگیری تعطیل شد.
سه روز پس از تشنج در سخنرانی هاشمی رفسنجانی، امام خمینی در دیدار با اعضای شورای انقلاب فرمودند که «ما از محاصره اقتصادی و تجاوز نظامی نمی‌هراسیم ما از دانشگاه‌های غربی و آموزش جوانان ما در جهت منافع شرق و غرب می‌هراسیم.» از این رو شورای انقلاب در همین روز به گروه‌های سیاسی داخل دانشگاه فرصتی سه روزه داد تا دانشگاه را تخلیه کنند. درگیری انجمن‌های اسلامی دانشجویان که در دست دانشجویان پیرو خط امام بود با دیگر گروه‌های سیاسی که ساز ناکوک و غیر رسمی داشتند در دانشگاه‌های تهران، شیراز، بابلسر، کرج و جهرم رنگ و بویی از خشونت نیز داشت.
در روز اول اردیبهشت که آخرین روز مهلت شورای انقلاب بود، خشونت‌ها به ویژه در دانشگاه تهران به اوج رسید که طی آن ۳۴۹ نفر زخمی و ۳ تن کشته شدند. سرانجام دانشجویان پیشگام وابسته به سازمان چریک‌های فدایی خلق به عنوان بزرگترین گروه مقاومت کننده، تخلیه دفتر خود در دانشگاه تهران را پذیرفتند.
دوم اردیبهشت همان سال حکم شورای انقلاب که سرآغاز انقلاب فرهنگی بود توسط رئیس جمهور وقت ابلاغ گردید. قسمتی از وظایف مصوب این شورا عبارت بود از:
۱ـ تدوین اصول سیاست فرهنگی نظام جمهوری اسلامی در تعیین اهداف و جهت برنامه‌های فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و علمی.
۲ـ تعیین مراجع برای طرح و تدوین برنامه‌های فرهنگی، آموزشی، علمی و تحقیقاتی
۳ـ تصویب آیین‌نامه‌های مهم و اساس مراکز علمی و فرهنگی، آموزش و پژوهشی کشور
۴ـ تصویب ضوابط تأسیس مؤسسه‌ها مراکز علمی و فرهنگی و تحقیقاتی و فرهنگستان‌ها و دانشگاهها و مراکز آموزش عالی
۵ـ تهیه طرح و تدوین آیین‌نامه‌ها برای ایجاد زمینه‌های لازم جهت بسیج و مشارکت همه جانبه مردم
۶ـ تدوین ضوابط برای گزینش استادان و معلمان دانشگاهها و مراکز آموزشی
۷ـ نظارت بر کلیه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی
۸ـ تأیید نامزدهایی که وزیر فرهنگ و آموزش عالی به عنوان رییس دانشگاهها پیشنهاد می‌کند
۹ـ تدوین ضوابط و اصول کلی و سیاست‌های مربوط به توسعه روابط علمی و فرهنگی با کشورهای دیگر
۱۰ـ نظارت بر امور کتاب‌های درسی.
در مجموع می توان این گونه ارزیابی کرد که از ابتدای اجرای انقلاب فرهنگی، چه در زمان ستاد انقلاب فرهنگی و چه در دوره شورای عالی انقلاب فرهنگی، اقدامات بسیاری در جهت دگرگونی دانشگاه ها و از بین بردن معضلات مبتلا به آن صورت گرفت که مهمترین پیامدهای آن را چنین ذکر کرده اند:
اخراج عناصر وابسته و گروه‌های معاند از دانشگاه
بی شک یکی از تأثیرات مثبت انقلاب فرهنگی، خالی کردن دانشگاه از برخی گروه‌های معاند و مغرض نظام بود. انقلاب فرهنگی با توجه به فرصت اندک خود اگر چه به شکل کامل نتوانسته این امر را محقق کند ولی تا حدزیادی توانسته در اخراج گروه‌های مسلح و بازگشت فضای علمی به دانشگاهها مؤثر واقع شود.
افزایش دانشگاهها و مراکز آموزش عالی جدید
پیامد مثبت دیگر انقلاب فرهنگی، تأسیس دانشگاه‌های جدیدالتأسیس است. علاوه بر تأسیس دانشگاه‌های دولتی در سراسر کشور به‌خصوص شهرستان‌ها، تأسیس دانشگاه تربیت مدرس با هدف تربیت اساتید و مدرسان اسلامی در سال ۱۳۶۰ و نیز دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۱۳۶۱، از دیگر اقدامات مهم در این زمینه است. این موضوع ضمن تسهیل روند ورود دانشجویان به دانشگاه، فرصت بیشتری برای دانشجویان شهرستانی در استفاده از امکانات دانشگاهی فراهم کرد.
نشر علمی و برنامهریزی مجموعه‌های علمی
از دیگر نتایج مثبت انقلاب فرهنگی می‌توان به برنامهریزی و نشر کتب و جزوات علمی و نیز برنامهریزی در حوزه‌های مختلف علمی اشاره کرد.
با این وجود ولی اهداف تحقق نایافته ای نیز وجود دارند. از جمله اینها ورود برخی عناصر غیر اسلامی به دانشگاه، مشکلات موجود در اداره دانشگاه ها.
راستی آزمایی انقلاب فرهنگی
اما برخی معتقدند کارنامه انقلاب فرهنگی، کارنامه قابل دفاعی نبوده و تنها نتیجه آن جمع آوری پایگاه نظامی برخی گروه‌های معاند نظیر میلیشیا و جاما بوده است و حتی تصفیه اساتید نیز به صورت ناقص صورت گرفته است. این گروه حوادثی نظیر فتنه ۸۸ را شاهدی بر ارزیابی خود می گیرند و قائلند اگر تصفیه اساتید به نحو مطلوبی صورت گرفته بود ریشه های فتنه آن چنان در دانشگاه مستحکم نمی شد و برای نظام ایجاد هزینه نمی کرد.
در این بین باید بررسی کرد که نتایج مطرح شده برای انقلاب فرهنگی تا چه اندازه واقعی و قابل راستی آزمایی است. و باید دید شورایعالی انقلاب فرهنگی چه برنامه ای برای آینده خود دارد.
منبع:دانشجو
انتهای خبر /
