به گزارش لنجانا به نقل از ایمنا، رحلت نبی مکرم اسلام (ص) در سال یازده هجری قمری اتفاق افتاد و پس از آن در واقعه سقیفه بنی ساعده، امامت مسلمانان به امام علی (ع) واگذار نشد و پس از آن جامعه اسلامی، دچار فراز و نشیب های مختلفی شد. جامعه اسلامی ۵۰ سال بعد و در دوران امام حسین (ع)، با روی کار آمدن یزید به مرحله انحطاط و نابودی نزدیک می شد. در این زمان، امام حسین (ع) به همراه خانواده و ۷۲ تن از یاران خود راهی سرزمین کربلا شد و در مواجهه ای ناجوانمردانه با لشگریان یزید به شهادت رسید و حماسه ای حسینی را آفرید تا از دین اسلام، حفاظت شود.
هم اکنون و بعد از گذشت هزار و ۳۷۵ سال از واقعه عاشورا، هنوز هم یاد و راه و منش امام حسین (ع) فراموش نشده و در جهان نور افشانی می کند و انسان های آزاد اندیش را به دین اسلام هدایت می کند.
به منظور بررسی بیشتر ابعاد قیام امام حسین (ع) با حجت الاسلام و المسلمین علی صغیرا، کارشناس مذهبی و استاد حوزه علمیه اصفهان به گفت و گو نشستیم.
گوشه ای از شرایط جامعه اسلامی در زمان امام حسین (ع) را برای ما ترسیم کنید.
در آن زمان، جامعه اسلامی به دلیل خلافت یزید به یک ضعف و انحطاطی رسیده بود. یزیدی در رأس حکومت قرار گرفته بود که هیچ اعتقادی به دین نداشت، علناً شراب می خورد و سگ باز و میمون باز بود. امام حسین (ع) هم دیدند که اگر یزید، حاکم جامعه اسلامی باشد، دیگر فاتحه اسلام خوانده است. برای همین حماسه حسینی در کربلا را آفریدند تا چهره یزید را رسوا کنند.
اگر امام حسین (ع) در مکه می ماندند و حج خود را به جا می آورند، چه می شد؟
اگر امام حسین (ع) در مکه می ماندند، توسط عُمال یزید که با شمشیر به طواف خانه خدا آمده بودند به شهادت می رسیدند. در این صورت، هم حرمت خانه خدا هَتک می شد و هم کشته شدن امام، حماسه ایجاد نمی کرد. یزید هم برای ایجاد آرامش در جامعه، خونخواه امام حسین (ع) می شد و قاتلان امام حسین (ع) را که خودش به مکه فرستاده بود مجازات می کرد و به حکومت خود بر مسلمین ادامه می داد.
پس حرکت امام حسین (ع) از مکه به کربلا، یک حرکت آگاهانه بود؟
بله. هدف امام حسین (ع) از قیام عاشورا کشته شدن نبود، بلکه نجات دین بود، چون دین در معرض نابودی قرار گرفته بود، امام در یک حرکت آگاهانه به سمت کربلا حرکت کرد و جان خود، خانواده و اصحاب خود را در سرزمین کربلا نثار کرد تا دین اسلام نجات پیدا کند.
چرا کوفیان در ابتدا از امام حسین (ع) دعوت کردند ولی بعد عهدشکنی کردند و از همراهی با امام بازماندند؟
در زمان امام علی (ع)، کوفه پایتخت جامعه اسلامی بود و از لحاظ اقتصادی، داد و ستد فراوانی در آن صورت می گرفت، ولی یزید مرکز خلافت را به شام برد. کوفیان امام حسین (ع) را دوست داشتند و از طرفی برای اینکه کوفه دوباره، مرکز خلافت قرار گیرد و رونق دوباره ای به کوفه برگردد، از امام دعوت کردند که به این شهر بیایند.
ولی کوفیان، حسین دوستانِ دنیاپرست بودند. آن ها، امام حسین (ع) را دوست داشتند، ولی حاضر نبودند برای یاری کردن ایشان هزینه ای مثل نثار جان و مال خود را بپردازند. پس، وقتی بین دنیا و یاری کردن امام حسین (ع) و کشته شدن در راه او، باید یکی را انتخاب می کردند، دنیا را انتخاب کردند و عهد خود با امام را شکستند. از طرفی کوفیان فاقد بصیرت بودند و نتوانستند بین حق و باطل را درست تشخیص دهند و درنهایت از همراهی با امام حسین (ع) بازماندند.
حضور افراد مسیحی همچون وَهب در کاروان امام حسین (ع) چه پیامی دارد؟
هر انسان آزاده ای وقتی به فطرت خود مراجعه می کند با ظلم و ستم به مخالفت می پردازد. امام حسین (ع) به خاطر آزادگی که داشتند، حتی افراد مسیحی را هم تحت تأثیر قرار می دادند. به همین دلیل وقتی حقانیت امام حسین (ع) برای اشخاصی مثل وَهب ثابت شد و به این نتیجه رسید که این حرکت امام در راستای صراط مستقیم است، با کاروان ایشان همراه شد و درنهایت هم مسلمان شد.
نمونه ای از تأثیرپذیری غیرمسلمانان از قیام عاشورا در دوران معاصر وجود دارد؟
بله. به عنوان مثال، گاندی رهبر آزادی خواهان هند و یک بودایی بود. وقتی از او پرسیدند که چطور توانستی درمقابل استعمار انگلیس پیروز شوی، می گوید که من زندگی امام حسین (ع) و کربلا را مطالعه کردم و از ایشان این طور الگو گرفتم که سختی بکشم، شکنجه ببینم ولی تن به ذلت ندهم. الآن هم می بینیم که واقعه عاشورا و سرگذشت امام حسین (ع) افراد از ملیت ها و ادیان مختلف را به خود جذب می کند و حتی افرادی مثل مسیحیان برای ایشان، مراسمات عزاداری برگزار می کنند.
نقش حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) بعد از واقعه عاشورا چه بود؟
یکی از مهم ترین اقدامات حضرت زینب (س) این بود که جان امام سجاد (ع) را در کربلا حفظ کردند تا به سلسه امامت آسیبی وارد نشود. در کربلا، زمانی که امام حسین (ع) به شهادت رسیدند، حضرت زینب (س) فریاد زدند که “پدرم به فدایت، آیا تو را روز جمعه کشتند یا شنبه” این حرف یک پیام سیاسی داشت که به ۵۰ سال قبل و ماجرای سقیفه بنی ساعده برمی گشت. برای همین در زیارت عاشورا داریم “اللهم العن الاول” یعنی جریان کربلا به واقعه سقیفه برمی گردد. در شام هم ایشان خطبه ای که خواندند این قدر تأثیرگذار بود که یزید به ظاهر گفت من اشتباه کردم و خدا عبیدالله بن زیاد را لعنت کند.
پیام جمله “ما رأیت الا جمیلا” چه بود؟
حضرت زینب (س) در شام و درمقابل یزید فرمودند که “ما رأیت الا جمیلا” به این معنی که من جز زیبایی چیزی ندیدم. یعنی ما بندگی خود را انجام دادیم و به هدف خود که حفظ اسلام بود رسیدیم ولو به شهادت و اسارت خاندان ما منجر شد.
چرا واقعه عاشورا بعد از گذشت سیزده قرن هنوز فراموش نشده و هر سال مراسمات مربوط به آن، با شکوه بیشتری در دنیا برگزار می شود؟
امام حسین (ع) در روز عاشورا به امام سجاد (ع) فرمودند که این خون من که ریخته می شود، ساکن و آرام نمی ماند تا اینکه مهدی ما ظهور کند. همچنین، امام حسین (ع) یک مهندسی در کربلا انجام دادند و آن این بود که ۷۲ نفر را که حتی ذره ای خدشه در شخصیت آن ها وجود نداشت و پاک پاک بودند به عنوان یاران، دور خود جمع کرد و آن ها هم ذوب در امام بودند و به همین دلیل این حماسه عظیم ایجاد شد. از طرفی هر انسان آزاده ای وقتی با امام حسین (ع) و اهداف قیام وی آشنا می شود، درمقابل این عظمت سر تعظیم فرود می آورد.
مهم ترین پیام قیام عاشورا برای مردم تمام دوران ها چیست؟
مهم ترین پیام قیام عاشورا، ظلم ستیزی است. پیام دیگر آن هم یاری کردن امام زمان خود و تنها نگذاشتن ایشان است و اینکه در راه اسلام باید از جان و مال و آبروی خود بگذریم.
تعبیر “مصباح الهدی” که درمورد امام حسین (ع) آورده شده به چه معنا است؟
پیامبر (ص) در مورد امام حسین (ع) فرمودند که “ان الحسین مصباح الهدی و سفینه النجاه.” به این معنا که تا قیام قیامت، امام حسین (ع) و اهداف قیام ایشان در شب تاریک جامعه جهانی نورافشانی می کنند و مردم را به سوی اسلام هدایت می کند.
دشمنان در قرون مختلف، توطئه های مختلفی برای نابودی شیعه به کار گرفته اند ولی درعمل توطئه های آن ها ناموفق مانده است. علت پویایی و حفظ مذهب شیعه در طی این قرون چیست؟
شیعه را به پرنده ای تشبیه می کنند که دارای یک بال قرمز و یک بال سبز است. بال قرمز همان الگوگرفتن از حادثه عاشورا و شهادت است. چون شیعه به تبعیت از امام حسین (ع) نمی تواند درمقابل ظلم سکوت کند و ظلم ستیز است و در این راه با شهادت، جان خود را هم نثار می کند. بال سبز هم انتظار ظهور امام مهدی (ع) و امید داشتن به آینده است. چون شیعه معتقد است که امام مهدی (ع) ظهور می کنند و جهان را پر از عدل و داد می کنند و به همین دلیل به آینده امیدوار است. تبعیت از مراجع هم به عنوان موتور محرک شیعه درمقابل توطئه های دشمنان است که در دوران مرجعیت افرادی همچون میرزای شیرازی و امام خمینی (ره) شاهد آن بودیم.
به عنوان سوال آخر، هم اکنون که در دوران غیبت امام زمان (ع) به سر می بریم، باید چه ویژگی هایی در خود ایجاد کنیم تا به سرنوشت کوفیان دچار نشویم؟
در شرایط فعلی، حکومت ما حکومت ولایت فقیه است. حکومت ولایت فقیه یک حکومت تمرینی است. حکومتی است که در آن برای تبعیت از از امام زمان (ع) تمرین می کنیم تا در زمان ظهور، تابع امام زمان (ع) باشیم. اگر ما در زمان غیبت امام مهدی (ع) به ولایت فقیه معتقد نباشیم یعنی عقیده ما این است که دین باید تعطیل شود، چون شخصی باید به عنوان حاکم جامعه اسلامی باشد.
دوم اینکه باید بصیرت داشته باشیم. یعنی حودث ظاهری که در جامعه رخ می دهد را ریشه یابی کرده و باطن آن ها را ببینیم، نه اینکه از روی ظاهر حوادث، قضاوت کنیم. سوم باید دشمن شناسی داشته باشیم و دشمنان اسلام را بشناسیم و نسبت به توطئه های آن ها آگاه باشیم.
چطور می توانیم دشمن شناس باشیم؟
جریانی که در مقابل امام حسین (ع) ایستادند کافر و مشرک نبودند. آن ها کسانی بودند که پوسته دین را گرفته بودند و عباداتی مثل نماز، روزه و حج را به جا می آورند ولی درنهایت دشمن امام زمان خود شدند و حتی نذر کردند که اگر امام حسین (ع) را به شهادت برسانند، هر سال روزه بگیرند. آن ها همان خوارجی بودند که از زمان امام علی (ع) شکل گرفتند. یک گروه از دشمنان اسلام، مشرکان و کفار هستند ولی گروه دیگر منافقان هستند که از کفار و مشرکان بدتر هستند که باوجود اینکه به ظاهر به اسلام پایبند هستند و واجباتی همچون نماز و روزه و حج را به جا می آورند ولی درعمل، رفتارهایی منافق گونه دارند.
