به گزارش لنجانا به نقل از ایمنا دکتر علی‌اکبر ولایتی عصر امروز در نشست تخصصی “فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، فتوت و جوانمردی” که همزمان با برگزاری اجلاس و جشنواره بین‌المللی میراث فرهنگی ناملموس در کتابخانه مرکزی اصفهان برگزار شد، اظهار داشت: فتوت و جوانمردی، به عنوان بخشی از فرهنگ ناملموس ایران است.
وی که سخنرانی خود را به دو زبان فارسی و انگلیسی ارائه می‌داد، افزود: فتوت و جوانمردی بخش مهمی از فرهنگ ناملموس ایران و اسلام است و خاستگاه این دو ارزش، اسلام و ایران بوده و در میان کشورهای اسلامی، ایران در این مورد پرچم‌دار و پیشتاز است.
اساس جوانمردی را در آیین و باور ایرانیان می‌توان جستجو کرد
ولایتی گفت: از ورزش پهلوانی باید به عنوان نماد ملموس این حوزه از فرهنگ ناملموس نام برد. قرائن و شواهد بیانگر این است که اساس و شالوده جوانمردی را در آیین و باور ایرانیان می‌توان جستجو کرد و گذر از حماسه جنگاوری به حماسه پهلوانی، از ویژگی‌های فرهنگ ایرانیان است.
مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل تصریح کرد: شاهنامه، از افسانه‌های پهلوانی ایران است و رستم نیرومندترین چهره پهلوانی ایران بوده است. این مهم در داستان رستم و اسفندیار آمده است، آن جا که اسفندیار، دعوت رستم را به مهمانی و هم‌سفره شدن رد می‌کند؛ زیرا باور دارد که اگر نتواند به مهر نان و نمک وفادار بماند، روزگارش دگرگون گشته و دچار تیره‌بختی می‌شود.
وی ادامه داد: در رسم ورود به حلقه جوانمردان آدابي است كه سه مشخصه دارد اول خوردن آب نم و دوم سراويل ( شلوار مخصوص ورزش پهلواني) پوشيدن. پيشكسوتان پهلواني نيز در گذشته بايد در نجف اشرف و مقابل حرم امام علي (ع) اين سراويل را به تن مي‌كردند.
ولايتي در ادامه گفت: جوانمردی دو تعریف دارد، اول لغوی و دوم معنایی. جوانمردی در لغت یعنی مرد جوان به لحاظ سن و سن و جسم و تن، و در معنا، جوانمرد انسانی است که اخلاق نیکو دارد و به روش پسندیده آراسته است.
از اولین کسانی که در تاریخ ایران ویژگی پهلوانی داشتند، کوروش بوده است
ولایتی در ادامه با اشاره به افسانه‌های پهلوانی ایران بیان داشت: در تاریخ باستانی ایران، افسانه‌های پهلوانی کهنی وجود دارد که تعدادشان به ۱۹۳ مورد می‌رسد، مانند آنچه در اوستا، شاهنامه، گرشاسب‌نامه و … آمده است و یا افسانه‌هایی که به جوانمردی و عیاری اشاره دارد.
وی اضافه کرد: از اولین کسانی که در تاریخ ایران ویژگی پهلوانی داشتند، کوروش بوده است و دوست و دشمن به این امر معتقدند. در تفسیر المیزان علامه طباطبایی (ره) و تفسیر نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی، ذوالقرنین را کوروش می‌دانند و او را از پهلوانان دانسته‌اند.
ولایتی خاطرنشان کرد: در اولین قرن‌های بعد از ظهور اسلام، در طبقات شهری طغیان‌ها علیه حکومت بنی امیه و بنی عباس را عیاران موجب شدند. در پایان دوران خلافت عباسیان، هرچند خلفای قدرتمندی چون الناصر لدین‌الله به پشتیبانی از آیین فتوت برخاست، این اتفاق پیش‌تر می‌توانست نجات‌بخش قدرت عباسیان باشد تا تشکیلات فتوت. اگرچه باید به این نکته نیز اشاره کرد که برخی فتیان از این ارتباط به مقاماتی دست یافتند.
وی با بیان اینکه امام علی (ع) در مورد پهلوانان فرموده‌اند “از لغزش افراد جوانمرد چشم‌پوشی کنید چون کسی از ایشان نمی‌لغزد مگر اینکه دست خدا در دست اوست”، گفت: امام صادق(ع) نیز اولین کسی است که باب فتوت را گشود. در میان عرفا و فرهیختگان اسلام، به اصل جوانمردی اشارات بسیاری شده است از جمله عطار نيشابوري، شیخ حر عاملی، ملا محسن فیض کاشانی و علامه مجلسی.
ولایتی اظهار داشت: عطار نیشابوری در تذکرةالاولیا به اسامی صد نفر از عرفا و بزرگان اشاره کرده است که شروع کتاب با شرح حال امام صادق(ع) است و خاتمه کتاب با شرح حال امام باقر(ع).
وی تصریح کرد: شیخ حر عاملی در کتاب «هدایة الاُمة إلی احکام الأئمة علیهم السلام» نیز بابی دارد با عنوان «ملازمة خصال الفُتُوة و المُروة» که در آن هم به به روایات مختلفی از امام صادق(ع) و دیگر ائمه درباره فتوت و مروت اشاره کرده است.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي در شرح روايتي از علامه مجلسي بيان كرد: علامه مجلسي در مورد جوانمردي و پهلواني گفته است: در مورد مروت، اين كلمه با فتوت در معني نزديك است، در فارسي به معني جوانمردي است كه همان بخشندگي و نفع رساندن به مردم و گذشت است.
براي موثر واقع شدن توصيه‌هاي اخلاقي از افسانه‌ها استفاده مي‌شود
وي در ادامه اين نشست به سوالات حاضران در مورد پهلواني و جوانمردي نيز پاسخ داد. دكتر ولايتي در شباهت ورزش پهلواني و افسانه‌ها گفت: افسانه‌هاي هر ملت آئينه‌اي هستند از واقعيات آن ملت كه بعدها به صورت اسطوره شكل مي‌گيرند. به عنوان مثال امام علي (ع) در طول عمر مبارك خود به ايران نيامدند اما ما كتاب‌هايي داريم به عنوان خاوران نامه كه شرح حال جنگ‌هاي اميرالمومنين(ع) در خاورميانه است.
ولايتي بيان كرد: پس در واقع افسانه‌ها شيرين كردن واقعيات هستند و چون توصيه‌هاي اخلاقي بايد در قالب شعر و افسانه گفته شود تا موثر واقع گردد و مفهوم رسانده شود از ساختن اين اسطوره‌ها استفاده مي‌شود.
عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام در پاسخ به اين سوال كه جايگاه سخاوت در جامعه ما كجاست و آيا نياز به كميته‌اي به نام كميته جوانمردي نداريم گفت: بخشي از فرهنگ ناملموس ما فرهنگ پهلواني است، اما برگزاري چنين نشست‌هايي خود يك گام مهم است كه اميدوارم با توجه به اين مباحث گام‌هاي بعدي نيز برداشته شود.
